Vrije Ruimte festival

Het Vrije Ruimte Festival is een initiatief van Amsterdam Alternative. De eerste editie van het festival organiseerden we in 2022. De tweede editie van het festival vond plaats in 2025. Door middel van dit festival willen we de aandacht vestigen op de fantastische vrijplaatsen die Amsterdam rijk is en de rol die deze plekken spelen in de creatie van een progressieve, creatieve, innovatieve, sociale stad.
Helaas staan de vrijplaatsen en het vrijplaatsen gedachtengoed onder druk van zowel het grote kapitaal als het gebrek aan ruimte in de stad. Alles draait om financiële waarde en het maken van winst. De sociaal-maatschappelijke-(sub)culturele waarde en functies die vrijplaatsen vervullen voor de buurt en gemeenschap worden vaak over het hoofd gezien. Door middel van gevarieerde programma’s op verschillende locaties in de stad brengen we de vrijplaatsen onder de aandacht en laten we zien dat er veel meer mogelijk is dan de commerciële mainstream.

Vrije Ruimte Festival 2022
Eind november 2022 organiseerde Amsterdam Alternative de eerste editie van het Vrije Ruimte Festival. Het vier-daagse festival was een samenwerking met de Envisioning Free Space Conference uit Berlijn en vond plaats op meerdere locaties in de stad. Overdag een uitgebreid conferentie gedeelte met discussies, presentaties en workshops in de Voormalige Stadstimmertuin, OT301 en De School. In de middagen en avonden een (sub)cultureel programma met muziek, docu screenings, exposities, open ateliers en rondleidingen in de OCCII, OT301, Nieuwland, Rijkshemelvaart, Het Groene Veld, Cinetol, Filmhuis Cavia en andere vrijplaatsen.
Check de foto’s en het programma op de 2022 pagina.

Vrije Ruimte Festival 2025
In 2025 vond de tweede editie van het Vrije Ruimte Festival plaats op tien verschillende locaties. Deze editie werd georganiseerd ter ere van het tien-jarige bestaan van Amsterdam Alternative en het 750 jarige bestaan van Amsterdam. Een dubbele viering maar vooral een serie inspirerende evenementen waarmee we de aandacht vestigden op het belang van Vrije Ruimte in de stad. 
Check de foto’s en het programma op de 2025 pagina.

De toekomst van het Vrije Ruimte Festival
Wanneer het volgende Vrije Ruimte Festival zal plaatsvinden weten we nog niet maar grote kans dat er een derde editie komt. De eerste twee edities van het festival zijn heel goed bevallen en goed bezocht dus redenen genoeg om door te gaan.

Vrije ruimte en vrijplaatsen
Amsterdam Alternative is in 2015 opgezet als vrijplaatsen collectief. In eerste instantie om elkaar te helpen door het delen van kennis en ervaring. Iets later onstonden uit dat initiatief onze twee-maandelijkse krant, de AA Talks en andere projecten zoals het Vrije Ruimte Festival.
De term vrije ruimte of vrijplaats is vaak te lezen in onze teksten en komt zelfs voor in de naam van ons Vrije Ruimte Festival. Maar wat is een vrijplaats of vrije ruimte? Hieronder een stuk dat  Ivo Schmetz schreef voor de publicatie Pak Mokum Terug (Uitgeverij Spookstad en Starfish Books). Een poging om woorden te geven aan dat wat niet helemaal definieerbaar is.

Vrijplaatsen zijn niet te definiëren
Ik heb in vrijplaatsen gewerkt, gewoond, gepraat, gedanst, geflirt en gelachen. Vrijplaatsen leerden me het leven toe te eigenen, los van de creatie van economische waarde. Het gemeenschappelijke karakter dwingt tot luisteren, samenwerken en het opzij zetten van je ego. Het kost veel tijd en energie maar de resultaten van collectieve kracht inspireren tot meer. Zonder twijfel durf ik te zeggen dat vrijplaatsen mij grotendeels hebben gevormd tot wie ik nu ben. 

Ondanks al mijn ervaringen heb ik nog nooit een definitie gehoord (of gelezen) die de lading dekte. Wellicht is het feit dat vrijplaatsen, (net als kunst) niet te definiëren zijn wel de kracht van en het bijzondere aan vrijplaatsen. Ze verschillen van formaat, kleur, samenstelling, visie, organisatiestructuur en invulling. Ze zijn divers, experimenteel, sociaal en vrijgevochten maar hebben allemaal een eigen identiteit. Vrijplaatsen (de naam zegt het eigenlijk al) gaan volgens mij over de vrijheid om een plek gemeenschappelijk, naar eigen mening en idee in te richten. Geen kaders, criteria en liefst ook geen vastomlijnde functies, maar vrijheid om zichzelf te zijn, zichzelf te definiëren en de gevestigde orde uit te dagen. 

Vrijplaatsen creëren een brug tussen het bewuste en onderbewuste, de versmelting van verstand en intuïtie. Het zijn velden van energie. Een nieuwe horizon. Een gezamenlijk kunstwerk en een praktijk die organisch ontstaat, van onderop. Horizontaal georganiseerd, voor en door lokale, kleinschalige, autonome gemeenschappen. 
Samen experimenteren met het potentieel van verschillende perspectieven en functie-dynamieken. Liefst voor een lange termijn in collectief eigendom want gedeelde verantwoordelijkheid en zelfbeheer zorgen voor toewijding en wilskracht. 

Vrijplaatsen zijn van nature niet-commercieel, ze bewegen op afstand van de markt. Open, gastvrij, toegankelijk en betaalbaar voor iedereen. Door publieke programmering (kunst, muziek, film, eten, educatie etc.) staan ze in verbinding met de buurt, stad en anderen geïnteresseerden. Gezamenlijke momenten waar het binnen en buiten met elkaar kunnen vermengen. Sociaal, maatschappelijk, cultureel, plezierig en avontuurlijk maar zonder noodzaak of dwang tot consumptie.

De perfecte vrijplaats bestaat niet. Er zijn oneindig veel magische momenten maar net zoveel onenigheid en tranen. Een interessante vrijplaats is altijd in beweging, een continue collectief proces met pieken en dalen. Jezelf steeds opnieuw uitvinden en herdefiniëren. Fouten durven maken en opnieuw beginnen. Veel overleg, streven naar consensus, radicale beslissingen en risico maar vooral ook ruimte voor toeval, twijfel en nieuwe ideeën. 

Voor de toekomst van vrijplaatsen en de rest van de samenleving is het van belang om regeneratief te gaan denken en handelen. De bodem blijven voeden zodat er meer moois kan groeien. Meer geven dan nemen, in balans met de aarde en al het andere niet menselijke leven. Opbouwen en herstellen in plaats van afbreken, vervuilen en ontnemen. Solidair zijn met de mensen om je heen maar ook met onbekenden op afstand. Vrijheid en vrije ruimte bestaat of creëer je niet alleen voor jezelf. Je deelt het, voedt het, koestert het.
Vrijplaatsen zijn wat mij betreft het levende bewijs dat het anders kan en daarom kan en wil ik me een leven zonder vrijplaatsen niet voorstellen. Vrijplaatsen zijn niet te definiëren maar honderd procent essentieel!