Webdocu Collectief Eigendom

Toen we in 2019 Vrij Beton initieerden om ons in te zetten voor de realisatie van nieuwe vrijplaatsen (in collectief eigendom), gingen we ervan uit dat iedereen wel wist wat collectief eigendom is en hoe het werkt. Na een on- en offlinecampagne om het project bij een groot publiek te introduceren, organiseerden we een aantal publieke discussies om geïnteresseerden en nieuwsgierigen bij dit ambitieuze project te betrekken. Al vrij snel merkten we dat veel mensen helemaal niet wisten hoe collectief eigendom werkt en het regelmatig verwarden met het communisme. 
In plaats van door gaan met het promoten van Vrij Beton leek het ons een goed idee om eerst een fundament te creëren in de vorm van een archief of kennisbank. Een plek waar we mensen naar kon verwijzen als bleek dat ze weinig kennis hadden over het onderwerp collectief eigendom. Omdat er zoveel mooie verhalen en voorbeelden zijn besloten we er een multimediale webdocu van te maken. Een zeer uitgebreid archief, handleiding en inspiratie document ineen, waarin video, audio, fotografie en tekst gecombineerd worden om kennis te bundelen en gratis beschikbaar te stellen voor een groot publiek.
De webdocu is sinds begin 2024 online te vinden op www.collectiefeigendom.nl.

De webdocu is een bundeling van leerzame/hoopgevende verhalen en zoektochten naar andere manieren waarop we de samenleving kunnen inrichten. Het hoofdonderwerp van deze webdocu is collectief eigendom (zonder winstoogmerk), maar er komen ook andere onderwerpen aan bod die aansluiten op onze strijd voor een eerlijkere, betere, samenleving voor iedereen. 

Er waren een aantal redenen om te kiezen voor een webdocumentaire in plaats van een ‘gewone’ documentaire. De eerste en belangrijkste reden is de mogelijkheid tot diepgang. Een ‘gewone’ documentaire heeft een begin en eind en duurt meestal maximaal twee uur. In die tijd moet alles verteld worden, en daarom wordt er veel gesneden in mooie interviews en ander bronmateriaal. Snijden betekent dat je afscheid moet nemen van veel van je materiaal en dat dingen uit hun context getoond worden. In onze webdocu presenteren we zowel korte edits als de gehele interviews. Als kijker/bezoeker bepaal je zelf hoever je de diepte in wil en hoeveel materiaal je wilt zien, horen en/of lezen. 
De mogelijkheid om inhoud toe te voegen is de tweede reden dat we voor de webdocu als medium hebben gekozen. Een ‘gewone’ documentaire is op een gegeven moment af en dan verandert er niks meer aan. Deze modulaire webdocu is een open systeem, rijk gevuld bij oplevering, maar er is altijd de mogelijkheid om meer inspirerende verhalen toe te voegen. 
Een derde voordeel van de webdocu is dat deze ‘gewoon’ online staat en daarmee voor iedereen (met internet) toegankelijk is. Er zijn geen bioscopen, licenties, entreekaartjes of andere drempels die de kennismaking met, en het bekijken van de webdocu belemmeren.
De vierde reden voor dit medium is het feit dat in de webdocu gebruik wordt gemaakt van zowel video, audio, fotografie als tekst. Je kunt lezen, luisteren en kijken. De combinatie van media is interessant omdat je de verschillende media anders ervaart en consumeert. Een video bekijken is bijvoorbeeld passiever dan het lezen van een tekst, maar kan wel samen met anderen, en luisteren is bijvoorbeeld prettig terwijl je reist. We hopen op deze manier een breed publiek aan te spreken. 

Inhoud
De webdocu is opgebouwd uit een home page, acht hoofdstuken (eigndom, collectiviteit, wonen, vrijplaatsen etc) en een conclusie. In elk van de hoofdstukken zijn meerdere inspirerende voorbeelden opgenomen om een zo compleet en divers mogelijk palet aan kennis en ervaring te laten zien.
In het hoofdstuk vrijplaatsen o.a. aandacht voor: OT301, OCCII, Het Domijn, Bajesdorp en het Veerhuis.
In het hoofdstuk wonen o.a.: De Warren, De Nieuwe Meent, Ecodorp Boekel, CLT H-buurt, WBVG en VrijCoop
In het hoofdstuk Landbouw en natuur o.a.: Kapitaloceen, Lenteland, Grond van Bestaan en Buyworld.
In het hoofdstuk eigendom o.a.: degrowth, regeneratie, rechten voor de natuur en digitaal collectief eigendom.
En nog veel en veel meer.
Naast alle inspirerende verhalen van de mensen van deze projecten of experts op deze onderwerpen zijn er organogrammen van verschillende organisatiestructuren opgenomen en statuten van veel projecten, zodat je kunt zien/lezen hoe zij hun project hebben georeganiseerd en vastgelegd. Het is op deze manier niet alleen een inspiratie document en archief maar ook een handleiding voor iedereen die zelf aan de slag wil met het collectief eigendom.

Video’s
 Het mooie aan een webdocu is dat je gelaagd kunt werken en oneindig veel informatie kunt opslaan. Ideaal voor degenen die graag veel willen weten. We hebben er bewust voor gekozen om de lange versie van alle interviews online te zetten, zodat we daarmee echt een archief van verzamelde kennis en ervaring opbouwen. Er staan momenteel zo’n 45 lange video-interviews (25-50 min per video) online en dat worden er in de toekomst waarschijnlijk meer, omdat we het project opzettelijk zo hebben gemaakt dat het uitgebreid kan worden. Naast de lange video’s zijn er ook korte versies en samenvattingen per onderwerp (eigendom, collectiviteit, vrijplaatsen, wonen etc.). In totaal staat er inmiddels zo’n 40 uur video online.
Als extra functionaliteit hebben we een screening tool in de webdocu gebouwd. Op deze pagina staat de volledige lijst aan video’s opgenomen in de webdocu. Deze video’s kunnen in willekeurige volgorde naar de player gesleept worden om op die manier een eigen docu samen te stellen.

Webdocu soft launch event
Eind september 2023 werd na 1,5 jaar werk versie 1.0 van de webdocu gelanceerd in de Ventilator cinema (OT301). Dit was een ‘soft launch’ omdat we nog niet helemaal klaar waren, maar ver genoeg waren om online te gaan en de eerste bezoekers door het immense project te laten browsen.
Om de launch van dit bijzondere project te vieren organiseerden we op 30 september een event in de OT301. Van 15:00-00:00 uur was er een doorlopende screening van videomateriaal uit de webdocu in de Ventilator cinema. In de Ventilator bar vonden een aantal live podcast opnames en een kleine expo plaats. De live podcast opnames waren gesprekken met David (Kapitaloceen), Harsono (De Nieuwe Meent), Chandar (De Warren), Eline (Lenteland), Sofie (Regeneratie coöperatie) en mezelf. De opnames zijn hier terug te luisteren.
We sloten de avond af met een feestje van 22:00-03:00 uur beneden in de clubzaal, met muziek van: Alberta Balsam (live), DJ Overdose, Kimmah en Zgjim.

Envisioning Free Space Conference
Op vrijdag 19 januari 2024 organiseerden we een avondvullend programma in de OT301 over collectief eigendom. Dit was tijdens de Envisioning Free Space Conference. Net voor deze presentatie werd de tweede versie van de webdocu gepubliceerd. Deze versie was veel verder af dan de versie die in september online ging en daarmee werd deze presentatie ook het startschot voor onze promotie.

De avond begon met een uitgebreide presentatie van Ivo Schmetz die op groot scherm door de webdocu navigeerde en vertelde over hoe het project tot stand was gekomen, wat er allemaal in de webdocu te vinden is en waarom collectief eigendom een zeer bruikbare en belangrijke manier is in de transitie naar een eerlijkere, gezondere, prettige wereld voor iedereen. 
Na de presentatie van Ivo waren er nog twee korte introducties van Jan Geurtsen over VrijCoop en over Vrij Beton. Deze introducties waren vooral bedoeld ter inspiratie en om aan te geven dat er organisaties zijn die collectief eigendom van huisvesting en vrijplaatsen niet op individueel/project niveau bekijken, maar vooral geïnteresseerd zijn in het ontwikkelen van de constructie/methode waarmee het concept opgeschaald en breder verspreid kan worden.
Daarna vond er een publieke discussie plaats over het nut van collectief eigendom voor vrijplaatsen. Dat gebeurde onder leiding van Jaap Draaisma. Aan het gesprek namen deel: Eva Schippers (PlantageDok), Merel Kamp (Het Domijn), Marije Baalman (Bajesdorp) en Ivo Schmetz  (OT301, Amsterdam Alternative). In een tweede paneldiscussie werd er aan de hand van twee plekken die niet in collectief eigendom zijn, maar dat wel zouden willen, nog dieper op het onderwerp ingegaan. Aan dit gesprek namen Nico Redeker (De Fik) en Kiek Korevaar (ZZW Rafelrand) deel.

Interviews / prijzen
Het project na oplevering veel gedeeld door betrokkenen en geïnterviewden via websites, sociale media en nieuwsbrieven en is het aantal unieke bezoekers inmiddels gestegen tot zo’n 5000 mensen per maand.
Veel dank aan Jeroen Junte voor zijn interview op Design Digger, René Boer voor zijn uitgebreide recensie op Archined, Joram Kraaijeveld voor zijn interview op de Metropolis M website en De Appel voor de uitgebreide presentatie en de mogelijkheid om een seminar over collectief eigendom te organiseren.
Later volgden presentaties voor de Architecture Association (London), Jubilee (Brussel), de Curatorial Summer School van De Appel, Financing the Commons, AmsterDOEN, Collectieve Kracht, Kennisalliantie duurzaamheid, Honor the Earth festival, 2Dh5 festival en het Prins Claus Fund.
We hopen natuurlijk dat er nog veel meer mensen, kranten, websites, podcasts, radio, tv, blogs, magazines etc. aandacht aan de webdocu zullen besteden en daarom zijn we altijd beschikbaar voor interviews, presentaties, workshops enzovoorts.

Een andere leuke verassing was de nominatie van het project voor de ADCN Dutch Creativity Awards 2024 in de categorie ‘Next impact’. Helaas hebben we die niet gewonnen, maar alle aandacht voor het project en onderwerp is natuurlijk welkom.

Toekomst / ambitie
De webdocu staat al online, maar zoals gezegd is het een modulair systeem dat is gemaakt om uitgebreid te worden met nieuwe kennis, ervaring en inspirerende verhalen. Momenteel wordt er hard gewerkt aan de ondertiteling van alle video’s zodat ook mensen die geen Nederlands verstaan kunnen kijken/luisteren. We willen zoveel mogelijk mensen bereiken, niet omdat we clicks en likes willen verzamelen, maar omdat we ervan overtuigd zijn dat collectief eigendom kan helpen in de transitie naar een betere, gezondere, prettigere wereld voor iedereen.

Deze webdocu is vooral gefocust op Nederland omdat er veel mooie projecten en verhalen in Nederland te vinden zijn, maar ook omdat we de middelen niet hadden om internationaal aan de slag te gaan. Er zijn uiteraard ook een hoop fantastische verhalen over de grens te vinden. Bijvoorbeeld in Frankrijk, Duitsland, Zwitserland, Spanje, Amerika, Japan, Brazilië, Mexico, enzovoorts. Overal ter wereld zijn mensen bezig om zichzelf in collectieve vorm te organiseren, een manier die niet gebaseerd is op eindeloze groei, winstmaximalisatie en de uitbuiting van mens en natuur. We hopen in de nabije toekomst de financiële middelen te kunnen regelen om nog een tweede versie van deze webdocu te maken, met een verzameling internationale verhalen.
Een andere ambitie is het ontwikkelen van een educatief project op basis van dit onderwerp. We denken namelijk dat het belangrijk is dat mensen op zo vroeg mogelijke leeftijd attent gemaakt worden op het belang van collectiviteit, solidariteit en het op eerlijke manier inrichten van onze eigendomsstructuren en samenleving. Waar beter te beginnen dan in het onderwijs?

Dank
Extra dank voor de realisatie van dit project gaat naast alle betrokkenen (schrijvers, vertalers, sound designer, camera, geïnterviewden) ook naar het AFK en het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie die geloofden in dit project en er een subsidie voor verstrekten. Na oplevering hebben we ook van het Cultuurfonds, Stichting DOEN en de Rabobank financiële steun ontvangen om de ondertiteling voor de video’s te realiseren.

Bekijk de volledige webdocu op www.collectiefeigendom.nl