OMNI TOXICA: een radicaal nieuwe geschiedenis over cocaïne

In de performance OMNI TOXICA wordt het verhaal verteld achter coca, de medicinale plant uit Zuid-Amerika die wordt verbouwd tot cocaïne en goed is voor een globale miljardenindustrie. Maar daarmee doe je de performance tekort, want dit verhaal laat niet alleen een geschiedenis zien, het vertelt deze geschiedenis op een radicaal nieuwe manier.

Witgewassen dochter van de cocaplant
OMNI TOXICA begint in de entreehal van Veem, waar Thais di Marco op een tafel gaat staan en het publiek toespreekt met een inleiding. Terwijl ze dit doet ontkleedt ze zich totdat ze met ontbloot bovenlijf staat. Hiermee zet ze direct de toon voor de rest van OMNI TOXICA waarbij de speelsters hun lichaam inzetten als feministisch wapen door bijna letterlijk de naakte waarheid in je gezicht te smijten. Dan wordt er een video getoond waarin de achtergrond van OMNI TOXICA wordt geschetst: het verhaal van de cocaplant in de context van Colombia’s koloniale geschiedenis. Cocaïne wordt hierin aangemerkt als de ‘witgewassen dochter van de cocaplant’.

Cynisch kookprogramma
De performanceruimte is gevuld met tonnen kerosine en schilderingen van cocaplanten met de stoelen voor het publiek eromheen opgesteld. Er schalt een stem door de speakers die het publiek toebijt dat de Amazone al vele doden is gestorven door monocultuur, wijzend op de onherstelbare schade voor de natuur wanneer er maar een type gewas wordt verbouwd: coca. Wat volgt is een beschrijving van het maakproces van cocaïne, op cynische wijze als ware het een kookprogramma van Jamie Oliver: ‘Voeg nu 100 liter kerosine toe.’

Geen onschuld
In de performance komen veel grote thema’s zoals kapitalisme, neoliberalisme, transfeminisme en neokolonialisme aan bod. Het ontbreekt hierdoor af en toe aan focus, maar dat staat de performance niet in de weg. Het is juist de bedoeling dat je je er compleet ontheemd bij voelt. Daarnaast laat OMNI TOXICA ook de hypocrisie van het Westen zien, waar er een ongelofelijke vraag is naar cocaïne maar tegelijkertijd de ‘War on Drugs’ is uitgeroepen. Deze paradox zorgt voor een enorme prijsopdrijving en onstuitbare geweldsspiraal. Dit wordt sterk uitgebeeld doordat Paula Chaves van onder de stoelen van het publiek pakjes coke vandaan haalt. Er kleeft bloed aan onze handen.

Gewelddadig einde
OMNI TOXICA culmineert in een razend tafereel waarbij het hele decor op de schop gaat onder begeleiding van knalharde muziek en een stem die de woorden ‘OMNI TOXICA’ schreeuwt. Ook de stoelen moeten eraan geloven en zo wordt het publiek er eigenlijk uitgegooid en krijgt het geheel een even gewelddadig als passend slot.

Na afloop van de performance sprak ik met Paula Chaves, die naast spel ook de regie en het concept in handen had.

Kun je de link tussen neoliberalisme en het mondiale cocaïneprobleem beschrijven?
“Dat zit hem vooral in de vrijemarkteconomie, waardoor je in Colombia de situatie krijgt voor boeren waarin het verbouwen van coca 215 keer winstgevender is dan voedselgewassen. Dit trekt criminelen aan en op deze manier worden zij eigenlijk gedwongen om coca te verbouwen, dit zorgt voor een giftige situatie.”

In OMNI TOXICA speelt feminisme een belangrijke rol, vooral door de manier waarop jullie je lichaam inzetten. Hoe verhoudt feminisme zich tot de cocaïneproblematiek?
“De cocaïne-industrie is bij een uitstek een machowereld waarin mannen domineren en vrouwen vooral als slachtoffer worden weggezet. Dit beeld wordt natuurlijk ook bevestigd in televisieseries zoals Narcos op Netflix. Wij willen een alternatief beeld laten zien, een alternatieve geschiedenis over vrouwen. Daarom maken we veel gebruik van ‘breaking the fourth wall’, waarbij publiek direct aangesproken wordt en we tegelijkertijd zowel subject als object zijn.”

Hoe kijk je aan tegen de groei in toerisme in Zuid-Amerika aan als gevolg van de populariteit van Narcos? Je kan zelfs paintballen in Pablo Escobar’s oude huis.
“Is dat echt zo? Dat wist ik niet eens. Maar de populariteit van Narcos is voor mij wel verklaarbaar. Het heeft ook te maken met white innocence. In plaats van de massale vernieling van een land door de Westerse War on Drugs onder ogen te komen wordt het verleden geromantiseerd. Zo hoef je je niet schuldig te voelen.”