Brit de Jong en de internationale vrouwensolidariteit

Op 9 januari 1979 pleegden fascisten in Rome een aanslag op vijf vrouwen van Radio Donna, die net begonnen waren met hun wekelijkse uitzending voor huisvrouwen. De vrouwen raakten zwaar gewond. Brit de Jong was lid van een feministische actiegroep voor internationale vrouwensolidariteit in Amsterdam die onmiddellijk een solidariteitscampagne begon. Over de aanslag en de gevolgen, heeft ze net een boek geschreven.

Hoe ben jij terechtgekomen in een feministische actiegroep voor internationale vrouwensolidariteit?
Brit: Mijn ouders waren zeer katholiek en hadden negen kinderen. Op mijn 21ste trouwde ik met een man uit net zo’n katholiek gezin van 11 kinderen. Maar we raakten steeds meer los van onze katholieke opvoeding en werden links. In 1974 vertrokken we naar Tanzania, waar mijn man aan de universiteit ging werken. Ik moest mijn afstudeerscriptie nog schrijven en heb dat ook gedaan in Dar es Salaam. Maar het  klimaat was moordend voor mijn gezondheid en terwijl mijn man en onze kinderen het steeds meer naar hun zin kregen werd ik steeds ongelukkiger. Na drie jaar kwam ik alleen terug naar Nederland. Ik kreeg de kans om in Eindhoven filosofie te geven op een sociale academie. Een half jaar later kwam ik als lerares filosofie op de CICSA  in Amsterdam.

Hoe kwamen jullie tot solidariteit met de vrouwen van Radio Donna?
In Amsterdam bestond een groep voor internationale solidariteit met vrouwen, Domitila, genaamd. Die ontstond binnen de fem - soc beweging, waarin  de ondergeschikte positie van met name huisvrouwen en moeders in verband werd gebracht met de twee systemen in de maatschappij: Kapitalisme en patriarchaat. We hoorden over de aanslag in Rome via Yvonne Scholten, in die tijd correspondent van De Volkskrant in Italië. Yvonne hield een interview met de vrouwen in Rome, dat werd uitgezonden  in het radioprogramma voor vrouwen ‘Hoor Haar’.

Konden de fascisten van de N.A.R. zomaar de radio binnen komen? 
Ze hadden het gemakkelijk want de deur stond gewoon open. Ze renden de trap op naar de radio en gooiden molotovcocktails naar binnen, Ze gooiden benzine over de apparatuur en staken die in brand. Maar de microfoon van de radiozender stond nog aan, het was allemaal live te volgen. Toen een van de fascisten dat doorkreeg liep hij naar het mengpaneel en de vrouwen maakten van dat moment  gebruik om de trap af  te rennen. Beneden stonden handlangers met mitrailleurs en die namen de vrouwen nog eens onder vuur. Iedereen raakte ernstig gewond, Anna werd verschillende keren in haar buik geschoten. Winkeliers en voorbijgangers  brachten de vrouwen in inderhaast aangehouden auto’s naar het ziekenhuis. Allemaal hebben ze het overleefd en bij allen betekende de aanslag een levenslange breuk in hun verdere bestaan.

De vrouwenbeweging in Italië reageerde ontzet en hield meteen een grote demonstratie in Rome. Maar daarna werden de vrouwen eigenlijk tamelijk snel weer vergeten.

Heel Italië was zeker ondersteboven van het gebeuren?
De vrouwenbeweging in Italië reageerde ontzet en hield meteen een grote demonstratie in Rome. Maar daarna werden de vrouwen eigenlijk tamelijk snel weer vergeten. Er gebeurde ontzettend veel in die tijd, er waren allerlei aanslagen en arrestaties. En niet te vergeten: Het waren maar huisvrouwen, die ook binnen de feministische beweging toch al niet erg serieus werden genomen, moet je weten. Als het advocaten waren geweest had je er nu nog over gehoord waarschijnlijk.

En het proces? Wat gebeurde daar?
De vrouwen van Radio Donna hadden hoog ingezet op het politieke karakter van het proces. Ze wilden dat de fascistische ideologie zou worden veroordeeld. Maar de fascisten van de N.A.R., het waren 7 jonge mannen, werden alleen veroordeeld voor het in brand steken van de apparatuur en kwamen er met een lichte straf  vanaf. De vrouwen zijn verbijsterd achtergebleven, in de steek gelaten door hun eigen rechtssysteem. Ook de gevierde advokate Lagostena kon er niet over uit dat de rechters ontkend hebben dat het hier op zijn minst ging om poging tot moord of doodslag. Is hier onderscheid gemaakt tussen poging tot moord op vrouwen en een poging tot moord op mensen?

Jullie brachten de vrouwen  ook naar Nederland?
Ja, dat werd een onvergetelijke week, in september 1980... We hadden in het eerste jaar na de aanslag heel fijn samengewerkt, via Yvonne, die steeds contact hield met de vrouwen in Rome en Amsterdam. Ze stelde een keertje in Rome voor om een week naar Amsterdam te gaan, en zo is het ook gegaan. Dat het zo feestelijk  was kwam ook doordat er intussen zoveel warme vriendschappen waren  ontstaan. Als ik terugkijk, vijf en veertig jaar later, vind ik de hele gang van zaken tussen de aanslag in 1979 en de uitspraak in het proces in 1985  een krachtig en prachtig staaltje van internationale vrouwensolidariteit.  

Nu lijken we weer terug bij af, wat is er bereikt, is er veel veranderd?
Wat denk jij zelf? Witte feministen uit de middenklasse, waar ik er een van ben, hebben dankzij de tweede golf vrouwenbeweging de kans gehad om veel meer regie over hun eigen leven te voeren dan de generatie vrouwen voor ons. Dat ging met veel strijd en hobbels gepaard.
Regelmatig denk ik, wanneer ik jongere vrouwen spreek die worstelen met het in de lucht houden van alle ballen die te maken hebben met zorgen voor en de kost verdienen en ook nog een beetje plezier in hun leven willen, dat het leven nu nog veel ingewikkelder is geworden. De goed opgeleide vrouwen uit de middenklasse hebben mensen, meestal vrouwen uit arme landen, met of zonder verblijfsrecht, in dienst om het werk te doen dat hun betaalde banen mogelijk maakt. Binnen de vrouwenbeweging wordt daar te weinig over gesproken. Het wordt steeds beklemmender dat er gewoon geen bestaanszekerheid bestaat voor veel groepen vrouwen. En waar is de solidariteit tussen vrouwen?

Voor jou kreeg deze samenwerking nog een staartje?
Een van de vijf vrouwen, Linda, kwam in 1981 op mijn woonboot logeren en we werden verliefd op elkaar. We hebben een relatie gehad, totdat  Linda in 2012 overleed. Ik had haar  beloofd om dit verhaal nog eens op een persoonlijke manier te vertellen, op de eerste plaats voor alle kinderen en kleinkinderen, maar ook voor de mensen in Rome en Amsterdam die zich het lot van de vijf vrouwen van Radio Donna hebben aangetrokken. En dat is dit boek geworden, ook in het Italiaans, dat de vorm heeft gekregen van vijf brieven aan haar kleindochter. 

Het boek is door Brit de Jong in eigen beheer uitgegeven en te koop bij Boekhandel Island Westholt en daar ook te bestellen voor €22,50 plus €4,15 porto. 
Adres Westerstraat 15, 1015 LT Amsterdam. 
020 6389252, mail: islandboekholt(at)gmail.com

Yvonne Scholten maakte in 1980  een film; Donna: Vrouwen in verzet, die online te zien is in de collectie van Eye .

Op zondagmiddag 3 maart (15-18.00) uur presenteert Brit de Jong haar boek en wordt een stukje van de film van Yvonne Scholten, dat over de aanslag op Radio donna gaat, vertoond in Nautilus, Eef kamerbeekstraat 1006 Amsterdam.
Op vrijdag 8 maart  (19.45- 22.00) uur doen vrouwen van de Domestic Workers FNV, samen met Anja Meulenbelt en  Brit de Jong, mee  in het programma  Femtopia in Pakhuis de Zwijger.