Aanpak verkamering vooral gunstig voor speculanten
Het is al ruim vijftig jaar bekend dat veel mensen in Amsterdam willen wonen en dat er mede daardoor woningnood is. Hetzelfde geldt voor het feit dat er huisbazen zijn die gretig misbruik maken van de woningschaarste. Het College van Amsterdam wil meer grip krijgen op de wildgroei van een van de symptomen: verkamering. Maar creëert de gemeente met haar aanpak niet een gelegaliseerd monster?
Verkamering is het omzetten van een zelfstandige woonruimte in meerdere onzelfstandige eenheden. Bewoners delen een toilet en badkamer. Vaak worden gezinswoningen of kleine appartementen verkamerd tot flats met vier onzelfstandige wooneenheden. En niet alleen voor studentenkamers. We zien namellijk steeds meer dertigers op kamers wonen, omdat deze ‘starters’ geen enkele kans maken op een koophuis of betaalbare huurwoning.
Quota
De gemeente probeert grip te krijgen op de situatie: vanaf 2020 is per buurt en zelfs per flat een verkamerquota opgelegd. Dit houdt in dat voor heel Amsterdam maximaal 13.404 vergunningen worden afgegeven. Ook mag een flat voor maximaal 20% verkamerd worden. In de praktijk echter levert de aanpak veel problemen op: elke huizenbezitter kan vrij gemakkelijk een vergunning aanvragen en in de regel is zo’n vergunning stempelwerk. Zo woont in mijn eigen flat een student in de keuken!
Een ander probleem is dat er niet getoetst wordt op leefbaarheid, of getoetst of de verkameringsvergunning niet in strijd is met de splitsingsakte van de Vereniging van Eigenaren (VVE). Hier komt bovenop dat het publicatiesysteem voor vergunningen niet goed functioneert (een probleem dat ook bij andere typen vergunningen speelt). Het kost een VVE daarom heel wat geld en aandacht als het achter de verkamerde situatie wil komen, laat staan als het deze ongedaan wil maken. Om dit te veranderen zou de gemeente bewoners actief moeten informeren over verkamering in de buurt en advies moeten geven over wat zij kunnen doen om de overlast te beperken.
Leefbaarheid
Flats en woonwijken zijn kleine gemeenschappen. Een verkamerde woning trekt mensen aan die kortdurend wonen. Veel kamerverhuur is vaak slecht voor de sociale cohesie. Buren wisselen snel en zijn niet altijd op de hoogte van de geschreven en ongeschreven regels in zo’n gemeenschap. Buren die wel langere tijd op een plek wonen zorgen doorgaans meer voor hun omgeving, terwijl verkamering ertoe leidt dat mensen van elkaar vervreemd raken.
Een ander probleem is dat leefstijlen niet altijd met elkaar rijmen. Een gezin met kinderen kent vaak een ander dag- en nachtritme dan studenten. Dat hoeft geen probleem te zijn. Maar als de balans tussen groepen zoek raakt heeft dit grote effecten op het woongenot. Gekoppeld aan een samenleving waarin mensen niet meer gewend zijn elkaar aan te spreken zorgt dit soms voor brisante situaties.
Verdienen aan wonen
Verkamering komt ook voor met andere vormen van verhuur, zoals shortstay (AirBnB), Bed and Breakfast en onderhuur. Het resultaat laat zich raden. Voor beleggers en speculanten zijn woningen niet om in te wonen maar om aan te verdienen. In Osdorp betaal je in de ‘vrije sector’ ongeveer een kale maandhuur van 1.250 euro. Na verkamering levert zo’n appartement ongeveer 4 maal 800 euro op, dus 3.200 euro. Makkelijk geld! Maar met veel verliezers: de buurt raakt van elkaar vervreemd, de buren matchen hoogstwaarschijnlijk niet, en de huis- en huurprijzen worden omhooggestuwd. Alleen beleggers en speculanten genieten voordeel.
Nu zou je kunnen denken: als het quotum is bereikt dan is het probleem opgelost. Helaas zijn beleggers sluw. In de Pijp zijn al de eerste gevallen bekend van woningen die in beginsel worden samengevoegd om daarna te worden veranderd in zeer kleine ‘zelfstandige woningen’. Dat betekent dus kleine ‘woningen’ met een eigen douche, toilet en eigen voordeur. Deze praktijk is begonnen medio december 2020 en juist in wijken waar mensen al zeer dicht op elkaar wonen.
Het nieuwe vergunningstelsel lost het probleem niet op, maar werkt vooral in het voordeel van beleggers en speculanten. Voor veel woningzoekenden zijn die kamers de enige manier om in Amsterdam aan woonruimte te komen. Te duur, geen zekerheid, nauwelijks rechten, maar het is tenminste iets. De aanpak van verkamering zou zich daarom op de volgende punten moeten richten: een veel kleiner aantal kamers per wooneenheid, het voorleggen van de vergunningaanvraag vooraf aan de bewoners, toetsen op leefbaarheid en splitsingsacte, en een maximum huur per kamer.