Circulaire transitieplekken

De gemeente Amsterdam wil in 2050 volledig circulair zijn. Er zijn in Amsterdam veel initiatieven te vinden die al bijdragen aan deze transitie naar een duurzame samenleving. Deze initiatieven maken de circulaire economie concreet en weten daarbij veel Amsterdammers te bereiken. Dit blijkt uit het onderzoek van Team Vrije Ruimte naar circulaire transitieplekken in de stad. 

Circulaire transitieplekken zijn plekken en initiatieven die:
• Zelforganiserend zijn
• Een hoge mate van veerkracht hebben
• Gefocust zijn op een duurzame toekomst

Als Team Vrije Ruimte hebben we 19 plekken in Amsterdam onderzocht door middel van interviews en bezoeken. Deze circulaire transitieplekken zijn vooral vrijplaatsen, maar er zitten bijvoorbeeld ook een broedplaats of buurtinitiatief bij. Uit het onderzoek blijkt dat deze plekken weliswaar verschillen, maar één grote gemene deler hebben: alle plekken werken al volgens de principes van de circulaire en/of donut-economie. Ze kennen een pionierende rol in de duurzaamheidstransitie. Dat betekent dat wij als gemeente veel van deze plekken kunnen leren. 

Doel
Het doel van ons onderzoek is het zichtbaar maken van de ecologische waarde van deze plekken. Dit gaat om erkenning onder zowel ambtenaren als bewoners van Amsterdam. Dat is hard nodig, want veel van de onderzochte plekken worden in hun voortbestaan bedreigd. Hun locaties zijn bijvoorbeeld tijdelijk of ze krijgen te maken met hoge kosten voor vergunningen. 

Ruimte in Amsterdam is schaars. Er zijn meer beleidsdoelen en ambities dan waar plek voor is. Al deze doelen en ambities zijn belangrijk voor de stad. Dit betekent dat er keuzes gemaakt moeten worden, daarom is het van belang om de waarde van deze plekken te onderstrepen. De maatschappelijke en culturele waarde van deze plekken is vaak al bekend, maar de ecologische waarde niet. Door de meervoudige waarde van de circulaire transitieplekken te onderstrepen, kunnen we Vrije Ruimte steviger borgen in ons beleid. 

Voorbeelden van duurzame activiteiten
De plekken zelf zijn duurzaam en circulair door zich bijvoorbeeld off-grid te organiseren, hun terreinen om te toveren tot groene oases met hoge biodiversiteit, of  hun afval te minimaliseren, recyclen en composteren. De impact van deze plekken is eigenlijk altijd groter dan op de plek zelf: het zijn inspirerende plekken met een grote maatschappelijke impact waarbij bezoekers in contact komen met praktische voorbeelden van duurzaam leven. Ze worden uitgenodigd om te experimenteren en te leren. Hier volgt een kleine selectie van een paar van zulke initiatieven:

De Kaskantine vermindert met hun initiatief de Voedselkringloop voedselverspilling. Voedsel dat anders zou worden weggegooid, wordt opgehaald bij verschillende partners en beschikbaar gesteld aan mensen met een kleinere portemonnee.

Noordoogst is een stadslandbouwproject gericht op circulariteit met onder andere een circulaire varkenshouderij, een moestuin, voedselbos, biologisch restaurant en een natuurspeeltuin.

De primaire functie van De Sering is het bieden van gratis ruimte aan activisme en progressieve gemeenschappen, maar tijdens het interview werd verteld dat er veel gebeurt omtrent duurzaamheid. De Volkskeuken is bijvoorbeeld volledig veganistisch en verzorgt maaltijden voor actiedagen van Extinction Rebellion. Er worden 1200 maaltijden per week gemaakt.

De Modestraat richt zich op het verminderen van textielafval. Zo is er bijvoorbeeld een wisselboetiek en je kunt je kleding leren repareren of upcyclen in het repair café. 

Samenwerking
Team Vrije Ruimte is op dit gebied een samenwerking aangegaan met Team Circulaire Economie/Samen met de Stad. We werken namelijk met veel dezelfde initiatieven en aan dezelfde doelen: meer ruimte en meer bestaanszekerheid voor initiatieven van onderop, zodat deze volwaardig bij kunnen dragen aan een duurzame, sociale en inclusieve stad. Dat doen we in de eerste plaats door erkenning: het zichtbaar maken van de waarde van de initiatieven in zowel beeld, woord als debat. Ook werken we aan een ondersteuningsaanbod. We hebben een redelijk beeld van de uitdagingen: meerjarige financiering, betaalbare ruimte, en het zichtbaar (deels meetbaar) maken van de impact. Dat is niet eenvoudig: het vergt betere samenwerking, afstemming en krachtenbundeling. Niet alleen binnen de gemeente, maar ook met de initiatieven zelf. Zij leveren immers de bewijskracht die nodig is om door te kunnen pakken. 

We organiseren een expositie over de Circulaire Transitieplekken in de Voormalige Stadstimmertuin van 17 t/m 28 maart.