In gesprek met Radio Patapoe

Radio Patapoe komt uit Amsterdam en wordt gerund door vrijwilligers. Het station zendt 24/7 muziek en  experimentele shows uit, en biedt daarmee een alternatief geluid ten opzichte van andere radiostations. Ze zijn tegenwoordig alleen nog online te beluisteren, o.a. op radiopatapoe.nl/listen. Ik sprak met Bart, Michel en Hans. Bart is al vanaf het begin betrokken, Michel sinds 2006 en Hans vanaf 2012.

Wie is Radio Patapoe? En hoe zijn jullie begonnen?
B: Heel vroeger had je Radio Dood, een punkradiozender die in 1986 begon in de Staatsliedenbuurt. Later verhuisden we naar een groot kraakpand in de Uilenburg, waar we een geheime zender hadden, compleet met beveiliging. In 1989 gingen we even uit de lucht omdat onze directeur opstapte. Ja, we hadden destijds een directeur bij Radio Dood! Daarna zijn we als Patapoe verder gegaan, niet meer alleen met punkmuziek en ook zonder directeur. Bij Radio Dood lag de focus op punk en herrie, een soort anti-radio maken. Patapoe is meer open, alles wat we konden vinden en het liefst wat we bij het afval, buiten op straat vonden, dat draaiden we gewoon als muziek.

We hadden in die tijd veel contact met andere radio zenders. Er is ook een boekje over Patapoe geschreven: Hör zu – oder stirb!, in het Duits, door Geert Lovink. “Luister of sterf”, dat was ooit de leus van Radio Dood, en HÖRZU is een Duits tv-gidsblad. Het boekje ging over onze werkwijze: we vergaderden niet en verweten andere radiozenders dat ze hun programmamakers beperkten met allerlei regels, of dat je aan het publiek moet denken. 

Wij hebben ons bevrijd van ons luisterpubliek. We maken radio die we zelf leuk vinden, en het kan ons echt niet schelen of er mensen luisteren

Wij hebben ons bevrijd van ons luisterpubliek. We maken radio die we zelf leuk vinden, en het kan ons echt niet schelen of er mensen luisteren. De gewone radio is echt zo slecht. Mijn motivatie met radio is dat je, gratis cultuur en informatie aanbiedt die jij zelf graag zou willen horen. Het is gewoon ontzettend leuk om goede radio om te maken.

Waar komt de naam Patapoe vandaan?
B: Patapoe was een hondje. Dit speelt zich af bij het Waterlooplein en tweedehands platenzaak. Eén van de plaatjes die wij hadden gevonden was Patapoe, een liedje over een weggelopen hondje: “Patapoe, Patapoe. Have you seen my darling Patapoe?” Wij maakten er een spiritueel hondje van, op zoek naar het raakpunt van parallelle dimensies. Dat hondje is waarschijnlijk helaas overreden door een auto. Maar wij zoeken nu het gedachtegoed van dat hondje, want wij weten dat hij op een goed spoor zat. Later bleek er een kunst- en filosofiestroming ‘Patafysica’ te zijn die wonderwel paste op wat we deden. 

Noem eens wat programma’s die jullie maken?
B: Glorie der Mensheid, een soort collectie klassieke muziek, bombast, geschreeuw, vechten, oorlog, actualiteit, noem maar op… Dat wordt over je heen gestort met een hoge intensiteit. Ik maak ook nog Patapoe Serieus, puur politieke prietpraat op de donderdag.
H: ik maak Stemmen op de Radio. Vroeger heette het programma Beings and Happenings. Maar toen ben ik op een gegeven moment taalpurist geworden, en vond ik dat het een Nederlandse naam moest hebben. De Europese verkiezingen kwamen er aan en het leek me leuk om daar een programma over maken. Die uitzending is overigens volkomen mislukt, maar de naam Stemmen op de Radio die is wel blijven hangen.
M: Hans is onze razende reporter. Hij doet veel live radio en dat is zwaar werk. Als je ergens verslag van doet - een interview bijvoorbeeld op de A12 met iemand die met zijn pols in de betonblokken zit - dan ben je goed bezig. Dat vinden wij belangrijk: de stemmen laten horen die anders niet gehoord worden. En liefst niet van die partijen waarvan we de stemmen toch wel kennen. Onze reporters krijgen altijd voorrang op de zender. Wat er ook speelt, als er live verslag is, dan komt dat direct de stream in.

Wie is jullie publiek?
M: Goede vraag. Geen idee!
H: Ja, ik spreek altijd tegen “de lieve luisteraar”. Ik kan maar tegen één persoon tegelijk praten, dus richt ik me op de lieve luisteraar. Die andere luisteraar vind ik niet lief. Het is voor mij totaal niet relevant hoeveel mensen er luisteren.

Hoe ervaren jullie het digitale tijdperk in vergelijking met vroeger de ether?
M: Dat is een verademing! Ik heb een autoradio, die stoort altijd. Klassieke muziek op Radio 4 is niet om aan te horen. Radio Patapoe stoort niet, het werkt gewoon. Verder ervaren we ook nog steeds dezelfde mate van vrijheid als voorheen, in wat we willen maken. 

Wat is jullie definitie van een vrijplaats?
M: De term vrijplaats is gemaakt door de politiek. Die term is bedacht om kunstenaars de mogelijkheid te geven om leegstaande panden te gebruiken zonder ze te kraken. Voor degene die zo’n pand gebruikt houdt dat een onvrijheid in want je moet iets verantwoorden naar de gemeente toe. Dus dat is typisch politiek om het zo te noemen, vrijplaats, maar het heeft met vrijheid helemaal niets te maken.

H: het is pas een vrijplaats als het ook bezit is, vreemd goed. Anders zit je vast aan subsidieaanvragen en moet je de juiste vinkjes aankruisen. Of je hebt zo’n hoge hypotheek dat je alleen maar voor de bank aan het werk bent, en dan je moet commercieel zijn, dus dan ben je ook niet vrij. Voor mij, een definitie van een vrijplaats is dat het een geldloze operatie is. 

Nee! Vrijplaats is voor ons een taboe-woord! Wij zijn never nooit een vrijplaats. Je krijgt meteen een stempeltje opgedrukt. De term vrijplaats is echt belastend. 

Beschouwen jullie jezelf ook als een soort vrijplaats in de ether?
M: Nee! Vrijplaats is voor ons een taboewoord! Wij zijn never nooit een vrijplaats. Je krijgt meteen een stempeltje opgedrukt. De term vrijplaats is echt belastend. 

Wat is een hoogtepunt uit jullie geschiedenis?
B: We hebben een keer AT5 gehaald met de uitzending dat Juliana was overleden, terwijl ze nog leefde. Toen we genoeg hadden van de langlopende Juliana, Moeder van Holland-show, die overigens niet door ons gemaakt is, maakten wij een uitzending, waarin werd gefaket dat ze was overleden, compleet met liveverslag bij Soesdijk. Die oude FM-zenders, die konden van hun frequentie afgaan als die warm of koud werden dus je wilde dat ding eigenlijk constant aan houden. Dus ‘s nachts hadden we loops van vier uur waarin deze uitzending elke nacht werd herhaald. Hierdoor kwam AT5 erachter en werd het een item daar.