‘Skek - Ons studentencafé op de Zeedijk

‘Skek is een cultureel eetcafé op de Zeedijk (nummer 4-8) dat gerund wordt door een groep studenten zonder manager, baas of winstoogmerk. Samen organiseren we de menukaart, het assortiment voor de bar, bandjesavonden, feesten, exposities, posters en alles wat we verder nog willen. We zijn non-hiërarchisch, democratisch en het is de bedoeling dat ‘Skek voor zowel de ‘Skekkers als onze gasten een tweede huiskamer is in hartje Amsterdam.

‘Skek als onderdeel van Stichting Kriterion
Het begin van ‘Skek is terug te voeren naar het einde van de Tweede Wereldoorlog. Voormalig verzetsstrijder Piet Meerburg, toen 25 jaar oud, richtte op 1 juni 1945 de Stichting Onderlinge Studenten Steun op, met als doel studenten de mogelijkheid te geven zelf de kosten van hun studie te verdienen. Samen met een aantal andere studenten zamelde hij geld in en kocht een verwaarloosd Joods verenigingsgebouw op de Roetersstraat. In een aantal maanden toverden zij dat pand om tot bioscoop. Zo werd Kriterion een feit. Al snel begonnen de studenten met het oprichten van andere projecten: in 1949 werd een oppascentrale gestart (die nu niet meer bestaat) en in 1960 begon de Studentenpomp.

In 2006 besloten vijf oud-medewerkers van die ‘Pomp’ om ons geliefde project op te richten. ‘Skek was geboren: een gezellig, bruin eetcafé met een caféruimte, een apart restaurantgedeelte en zelfs een kamertje boven. ‘Skek staat dan ook voor Stichting Kriterion EetKafé (en ook voor ‘het is kek’).

Alle genoemde projecten zijn samen onderdeel van Stichting Kriterion. Een jaar na de opening van ‘Skek zijn daar nog twee projecten bijgekomen: bioscoop en café-restaurant Studio/K en filmtheater de Uitkijk.

In een historische straat
‘Skek is gelegen op de Amsterdamse Zeedijk: één van de oudste straten van de stad met een bewogen geschiedenis. De straat bestaat zelfs al sinds de vroege dertiende eeuw en werd gebouwd als een daadwerkelijke dijk om de stad te beschermen tegen de vele overstromingen van de woelige Zuiderzee (nu het IJ). In de zeventiende eeuw was de Zeedijk een nette straat gevuld met rijke kooplieden. Toen die vertrokken naar de nieuw gegraven statige grachten, werd de buurt een centrum voor het nachtleven van ruwe zeemannen. Ook ‘Skek is van oudsher een zeemanscafé, dat is ook de reden dat we een kleine bovenruimte hebben: de zogenaamde kapiteinskamer. In de jaren twintig werd de Zeedijk een Chinese wijk, met een grote Boeddhistische tempel en vele Chinese restaurants, waar de straat nog steeds om bekendstaat.
In de tweede helft van de twintigste eeuw verslechterde het leven op de Zeedijk. In de jaren tachtig bereikte de sfeer in de straat zijn dieptepunt. De Zeedijk werd de beruchtste plaats van Amsterdam (en misschien zelfs van Nederland), gevuld met junks en criminelen. Uiteindelijk kwamen de bewoners in opstand om de staat van hun buurt te verbeteren en na een tijd hadden de steeds fellere demonstraties effect. Er werd een messenverbod ingesteld en als de politie kon bewijzen dat een kroeg handelde in verdovende middelen werd de tent dichtgespijkerd. Een bewoner: “Dat zorgde na een jaar voor de grootste schutting van Nederland.” Vanaf het midden van de jaren tachtig kwam de straat op onverwachte wijze weer tot bloei en tal van nieuwe initiatieven werden in de daaropvolgende decennia gestart.

Tijd voor ‘Skek
Eén van die initiatieven was ‘Skek, dat in 2006 opende, op de kop van de Zeedijk, nog geen vijf minuten lopen van Amsterdam Centraal. Inmiddels, ruim achttien jaar later, hebben er al honderden studenten bij ‘Skek gewerkt, altijd volgens hetzelfde concept, waarbij iedereen student is, hetzelfde betaald krijgt en elkaars gelijke is binnen het bedrijf. Op die manier is ‘Skek altijd hetzelfde gebleven, maar ook immer aan verandering onderhevig: de ‘Skekkers bepalen wat ‘Skek doet en wat ‘Skek is. Op onze maandelijkse vergadering mag iedere ‘Skekker bijvoorbeeld een voorstel indienen om te pleiten voor wat voor verandering dan ook (mits er geld voor is). Over zo’n voorstel debatteren we dan: vaak lang, soms fel, en tenslotte stemmen we erover. Is de meerderheid het ermee eens? Dan mag het uitgevoerd worden! Zelf heb ik bijvoorbeeld een voorstel geschreven om weer studentenkortingen aan te bieden en ook zijn we sinds een jaar dankzij een voorstel volledig vegetarisch.

Om het zonder baas te kunnen redden vergaderen we heel wat af. Op die manier houden we ‘Skek levendig en gebeurt er altijd wel wat nieuws. De dagelijkse gang van zaken wordt daarnaast geregeld door verschillende commissies, die elk zorg dragen voor een ander onderdeel van het bedrijf. De prog organiseert bijvoorbeeld de programmering: elke donderdag een bandje, bijna elke zondag jazz, een wisselende expositie, cabaret, feestjes, poëzie, kroegcolleges en alles waar ze verder zin in hebben. Bovendien mag elke ‘Skekker in overleg zelf een evenement organiseren: zo hebben we meerdere fundraisers voor Palestina gehad en een evenement voor internationale vrouwendag.

Een andere commissie is de keukenco, die onze eetkaart samenstelt. Die organiseert elk kwartaal een proefkook, waar elke werknemer (ook van de bediening) welkom is om een gerechtje mee te nemen, met als doel dat op het menu te krijgen. Met een glaasje wijn erbij bespreken we samen elk gerechtje: “Is prei dan wel in het seizoen?” “Volgens mij mist er een beetje een zuurtje.” “Dat wordt wel echt heel lastig om voor te bereiden hoor!”

Verder vinden we het belangrijk verbonden te zijn met de straat. Onze overbuurman John, van café ‘t Elfde Gebod is bijvoorbeeld onze vriend. In ruil voor frietjes en tosti’s mogen de werkende ‘Skekkers bij hem naar de wc wanneer de rij te lang is, en als hij ziet dat er bij ons iets misgaat, staat hij meteen voor de deur om zijn studentjes aan de overkant te beschermen. Ook doen we ieder jaar met veel plezier mee aan Pride op de Zeedijk, de straat met de oudste queer cafés van de stad. Met buitenbar en al is het ons grootste en fijnste feest van het jaar. Verder doen we mee aan Hartjesdag (een traditionele feestdag van de Zeedijk), Red Light Jazz en het Wallenfestival. Soms wordt het contact met de straat echter iets moeilijker, bijvoorbeeld wanneer onze gasten hun fiets allemaal weer tegen de kerk naast ons zetten.

We willen dat mensen zich binnen ‘Skek vrij voelen om zichzelf te zijn. Er zijn nog steeds veel horecagelegenheden en andere plekken waar mensen zich niet veilig voelen in hun identiteit, en wij streven er altijd naar om juist ook voor deze mensen een fijne plek te zijn. We zetten ons in zodat niemand in ‘Skek zich gediscrimineerd of benadeeld voelt. Daarnaast vinden we het belangrijk om ook binnen ons team hard te werken aan een veilige sfeer. Om die reden hebben we bijvoorbeeld meerdere vertrouwenspersonen, zowel intern als extern, waar mensen terechtkunnen.

Bij ‘Skek hebben de meeste leden moeite met autoriteit, een sterke mening en zijn bovendien soms ietwat chaotisch. Toch hebben we iets dat ons bijeenhoudt: liefde voor elkaar en voor ‘Skek. Samen dansen we achter de bar, escalatiesluiten we in de keuken, hebben we elk onze eigen sleutel van het pand en willen we voor ieder bieden wat wils.

Meer info, programma en menu:
www.skekamsterdam.nl