We moeten het internet collectiviseren

We kunnen niet door op de huidige weg. Dat moge wel duidelijk zijn. En zo niet, hier nog even een opfris paragraaf: Het internet is het oude kapitalistische spel in een nieuw siliconen jasje. De kolonialisatie van onze aandacht creëerde een afhankelijkheid waar een drugsdealer jaloers op zou zijn. De halve wereld is de wanhoop nabij als WhatsApp uitvalt. Oud kapitalisme met oude belangen jaagt elke dag naar nieuwe digitale landen om leeg te zuigen. En terwijl we de in de draaikolk van Google, Meta en Apple worden meegezogen verliezen we het voorstellingsvermogen dat technologie ook anders zou kunnen zijn. We kunnen ons niet eens meer voorstellen dat een telefoon niet een rechthoekig stuk zwart glas is. En dat je ‘m niet altijd bij je zou dragen. Kunnen we ons nog een wereld voorstellen waarin onze slaaptijd langer is dan onze schermtijd? Menig activist kan zich beter het einde van de wereld dan het einde van het internet voorstellen.

Het is tijd voor een collectieve digitale striptease. Gezamenlijk gooien we laagje voor laagje het oude internet op de smeulende hopen verbrand plastic, smeltend koper en kleine fonkelende stukjes kobalt. We wijzen de apps en websites af die op ons gedrag parasiteren. We vertellen niet langer onze diepste geheimen via chat-apps die ons afluisteren en bedanken beleefd voor goedkope elektro-troep die slechts een jaar mee gaat, maar wel voor en na gebruik de wereld verder vertieft.

Belang is de belangrijkste reden om dit te doen is. Wiens belang? Wiens belang dient het internet? Is de app er voor mij, of voor de aandeelhouders? Is het sociale netwerk voor ons om met vrienden te praten, of voor advertentienetwerken en trollenfabrieken om de maatschappij te verleiden tot ander gedrag? Wiens belang wordt er gediend door Google docs te gebruiken? Verdiend een dating app meer aan me als ik juist wel of juist niet de liefde van mijn leven vindt? Wiens belang word er gediend? Een cruciale vraag die je altijd elke keer weer op nieuw kan stellen. Helaas doen fabrikanten van moderne tech er alles aan om hun belangen te verstoppen en te verhullen. Makkelijker dan blijven poeren in hun jaarverslagen en hopen op klokkenluiders is deze onheilzame belangenverstrengeling simpelweg afwijzen. Net als we eerder al deden met collectieve woonvormen en voedsel-coöps kan ook technologie in het belang van jezelf en je gemeenschap gemaakt, beheert en gebruikt worden. Dan weet je zeker hoe het werkt, waarom het zo werkt en wat je er aan hebt.

En dat hoef je niet zelf te gaan uitvinden. Velen zijn ons al voorgegaan. We kunnen leren van hun werk. Ook zijn er delen van het internet nooit gekoloniseerd. Deze vrijhavens hebben bijzondere krachten die we elders weer in kunnen zetten. Maar laat mij eerst even het landschap schetsen waar we onze collectieve dromen kunnen gaan verwezenlijken:
Het internet is enerzijds vluchtig en ongrijpbaar: de software kant.
Je gebruikt apps en websites. De apps komen uit een App Store. De websites hebben een browser nodig. Appstore en browser draaien op een besturingssysteem. Daarnaast zijn er allemaal afspraken over hoe deze apps en website de informatie krijgen en versturen; de protocollen van het internet regelen die afspraken en kennen we onder weinig fantasievolle namen als HTTP, IMAP, IRC, ETC. (Dat laatste is het protocol dat aangeeft aan de lezer dat er nog veel meer zijn, maar dat ik geen zin heb om ze allemaal op te noemen). Informatie komt en gaat van je eigen computer naar andere computers.

En dat is de andere kant: het internet is ook zeer materieel.
Je computer of smartphone is van plastic, staal en nog wat andere materialen en komt vanuit China naar je toe. Het land waar ze een paar duizend verschillende componenten vanuit de hele wereld in hebben gekocht om de laptop te kunnen maken. Maar waar je eigen computer een liefdevol verzorgt kleinnood is dat alle aandacht krijgt, staan de servers als kist-kalveren met duizenden opgepropt in grote hallen vol lawaai van koelsystemen. De datacenters zijn betonnen en stalen molochs, afhankelijk van elektriciteit uit centrales of windmolens. Kabels, modems, switches en uiteindelijk zelfs dikke onderzeekabels en satellieten verbinden dit alles met elkaar.

De materiële kant en de software kant zijn ook nog eens innig verwoven. De smartphone in je zak is vele malen krachtiger dan de computer die meningen 10 jaar geleden gebruikte. Er zit genoeg kracht in om je waarschijnlijk de rest van je leven te kunnen voorzien van al je computer behoeften. Maar door de economische realiteit van updates en gebrek aan support van oude modellen heb je over een paar jaar alweer een nieuwe. Nieuwe hardware maakt nieuwe software mogelijk en andersom.

Waar begin je als je met je collectief eigenaar van je eigen digitale productie middelen wilt worden?

Waar begin je als je met je collectief eigenaar van je eigen digitale productie middelen wil worden? Zoals gezegd zijn er enkele vrijhavens en nederzettingen van verzet die we kunnen bezoeken voor inspiratie. Sommigen zijn ouder dan het internet zelf. Het zijn websites gemaakt voor het algemene goed zoals Indymedia(1), het is een app zoals Mastodon(2), of een collectie van diensten zoals die van Lurk.org(3) of vvvvvvaria.org(4). Het zijn open protocollen waar iedereen nieuwe dingen op kan bouwen zoals Activitypub(5) en Matrix(6) en alternatieve besturingssystemen zoals Devuan(7) of LineageOS(8). Of zelfs hele delen infrastructuur met servers en alles wat nodig is om het draaiende te houden er om heen zoals disroot.org(9) door de jaren heen heeft opgebouwd. En er zijn weliswaar geen collectieven (dat ik weet) die hardware maken, maar er zijn er wel velen die software maken met het doel om bestaande hardware langer te kunnen gebruiken, zoals postmarketOS(10), een besturingssysteem voor oude telefoons, of Q4OS(11) dat het nog doet op een computer 300Mhz & 256MB RAM. Ter referentie dat is een computer uit de tijd dat het internet nog kgggg piep zei als je er op ging. Er ligt een wereld open aan alternatieven. We moeten ons er alleen omheen organiseren.

Welkom in de wereld van het Partly Automated not-so-Luxurious Trans*\femininst Earth Anarchism. Een toekomst waarin de machine verzorgd wordt door het collectief waar ze toe behoord. Een machine die het collectief helpt zonder anderen te schaden. Een machine verbonden met andere machines in een gelijkwaardige relatie met consent van beide kanten. Geen clients, geen servers, geen up- en geen download. Een wereld vol frictie, ongemak, poëzie en geluk. Een wereld waarin het nog steeds uitmaakt wat verbonden is met wie, maar waar we zelf de verbindingen maken die we nodig hebben en degenen verbreken die er niet langer toe doen. En af en toe een computer die het niet meer doet en weigert zich daarvoor te verexcuseren.

Nieuwsgierig naar meer? Leg deze krant opzij, doe je telefoon uit en kom woensdag 8 maart naar de AA Talk in de OT301 (Ventilator cinema op de 2e verdieping). We verkennen dan samen de wereld van collectief digitaal eigendom in een open gesprek tussen de makers, denkers en bouwers. Omdat we allemaal zien dat het huidige kapitalistische internet kapot moet.

Notes en links:
1) indymedia.nl
2) mastodon.social
3) lurk.org
4) vvvvvvaria.org
5) activitypub.rocks
6) matrix.org
7) devuan.org
8) lineageos.org
9) disroot.org
10) postmarketos.org
11) q4os.org