Bewoners Jordaan verenigen zich tegen massatoerisme

Wie in de binnenstad van Amsterdam woont is wel wat gewend. En helemaal in onze buurt. De Jordaan heeft zich in de loop van de jaren ontwikkeld van volkswijk tot welvarende buurt. In de jaren ‘80 en ‘90 zijn de gaten die voor, in en na de oorlog werden geslagen gevuld met gedifferentieerde woningbouw. Afgezien van koopwoningen werden sociale appartementen gerealiseerd. Veel bewoners die daarin terecht kwamen wonen er nog en geen wonder: het zijn prettige, relatief goed gebouwde flats in een prachtige buurt.

Dat de buurt mooi is, dat hebben inmiddels meer mensen in de gaten. De Jordaan is populair bij de zogenaamde ‘expats’ die in dienst zijn van grote techbedrijven die Nederland met het gunstige belastingklimaat heeft gelokt. Daarnaast groeit het toerisme hard en is de Jordaan een van de buurten die, samen met het Wallengebied, het meest last hebben van de gevolgen ervan. De buurt is een geliefde plek voor Airbnb en gelijksoortige vakantieverhuur. Dat zorgt voor een hoop overlast en ergernis. Er zijn mensen die vrijwel dagelijks nieuwe buren hebben die vooral feest komen vieren. De resten worden soms nog wel in een vuilniszak buiten gezet maar dan op de verkeerde dag. 

Er zijn mensen die vrijwel dagelijks nieuwe buren hebben die vooral feest komen vieren

Toch zijn er ook ergernissen die verder gaan dan een verkeerd geplaatste vuilniszak. Zo wordt er veel en lang verbouwd in de buurt. Waar in de jaren ‘80 gebouwd werd voor een gevarieerde doelgroep is er nu sprake van een wildgroei aan ‘verhokking’: woningen worden opgesplitst om ze zo duur mogelijk te verhuren. Ook worden er verdiepingen bijgebouwd door huisjes te onderkelderen. Al die bouwactiviteit zorgt voor een hoop overlast. Wie thuis moet vergaderen voor zijn werk, en sinds Corona zijn dat er veel, kan soms de Zoom-meeting niet volgen door het lawaai van de betonmolens, zaagmachines of sloophamers. 

Maar zoals gezegd: wie in de binnenstad woont moet daar wat voor over hebben. Het probleem is echter dat er steeds minder mensen in de binnenstad kúnnen wonen. Voor starters is de binnenstad te duur. Jonge mensen met een bescheiden budget die geboren en getogen zijn in de Jordaan trekken weg. Ervoor in de plaats komen voornoemde kapitaalkrachtige, eenvormige, nieuwkomers: een monocultuur waarin er steeds minder plaats is voor modale bewoners. Winkels met een ‘gewoon’ aanbod verdwijnen ten behoeve van horeca die zich exclusief op de toerist en expat richt. De sociale cohesie verslechtert. Steeds meer oude bewoners kiezen eieren voor hun geld en gaan de buurt uit, op zoek naar rust en een betaalbaar leven.

We zijn zelf attractie
Wij, een groepje buurtbewoners dat deze ontwikkeling al een tijdje aanziet, vroegen ons af wat hier aan gedaan kan worden. Omdat we allemaal bewoners zijn van het deel van de tuinstraat waar de historische Katrijn (van de poppenkast) echt gewoond heeft, leenden we haar naam: strijdbaar en recht voor haar raap. Er is niemand die een hekel heeft aan toeristen of expats. Het gaat ons ook niet om de individuele bezoeker. Wij willen wel graag dat er met de bewoners rekening gehouden wordt. Die zijn namelijk een van de aantrekkelijke kanten van Amsterdam als toeristenstad. In tegenstelling tot schrikbeeld Venetië wordt hier namelijk nog wel gewoond. De stad heeft nog steeds de sfeer van een metropool maar dan in zakformaat. Dat zakformaat is mede het probleem. Zo verschrikkelijk veel capaciteit heeft Amsterdam niet. Toeristen klagen zelf ook over de hoeveelheid toeristen in Amsterdam. De stad is dus een dief van z’n eigen portemonnee als ze het toerisme op deze manier laat toenemen. 

Wat doen we eraan?
Wij willen graag in gesprek met de gemeente en andere belanghebbenden. We willen ook graag meepraten en ideeën presenteren. Er kan namelijk best wat gedaan worden aan het over-toerisme. De gemeente verleent nu nog steeds blind vergunningen aan eigenaars die hun panden via Airbnb willen verhuren. Officieel is dat 30 dagen per jaar maar onder de radar kan daar via andere platformen wel een mouw aan gepast worden. Ook voor verbouwingen, splitsingen en onderkelderingen verleent de gemeente dagelijks vergunningen. En dat blijven ze doen want de ambtenaren werken volgens het ‘piep’-principe: zolang er niemand piept, laten zij het op z’n beloop. Pas als er bezwaar wordt aangetekend, komen ze in actie. Maar dat vergunningen bijhouden en bezwaar aantekenen is nog niet zo eenvoudig: het kost tijd en inspanning.

Ambtenaren werken volgens het ‘piep’-principe: zolang er niemand piept, laten zij het op z’n beloop 

Staan voor de Jordaan is een groep mensen die de handen ineen heeft geslagen. Door samen te werken willen we de communicatiekanalen met de gemeente regelmatig doorluchten, bezwaar aantekenen en eventueel protesteren als er een onzalig plan op stapel staat maar vooral ook komen met positieve ideeën. Staan voor de Jordaan wil dat het opkopen van panden uit het goedkope sociale huurwoning-segment voor vakantieverhuur een halt wordt toegeroepen. Maar het doel blijft dat er uiteindelijk minder toeristen tegelijkertijd de buurt bezoeken. 

Want onze belangrijkste grief is niet dat er nieuwkomers en toeristen zijn, het zijn er onze ogen alleen zo véél dat het de charme, de dynamiek van de stad en haar bewoners aantast. Gek genoeg redden we met het inperken van dat toerisme ook het toerisme zelf. Amsterdam is op deze manier geen duurzame bestemming. Toeristen zijn namelijk over het algemeen niet dom. Het beste bewijs daarvan is dat we zelf, vrijwel allemaal, ook wel eens toerist zijn. 

Ons belangrijkste grief is niet dat er nieuwkomers en toeristen zijn, het zijn er onze ogen alleen zo véél dat het de charme, de dynamiek van de stad en haar bewoners aantast

Dus:
- we gaan duurzame financiering aanvragen, donateurs kunnen ons steunen en crowdfundingcampagnes voeren.
- we gaan met een team van juristen, financiële- en communicatiespecialisten opzetten dat zelf actie onderneemt en buurtbewoners in procedures kan bijstaan.
- we gaan de vinger aan de pols houden: wat gebeurt er, waar wordt er verkocht, verhuurd, verbouwd en overlast veroorzaakt?
- we gaan bezwaar aantekenen tegen vergunningverlening waar dat toepasselijk is.
- we voeren actie tegen de verkoop en verhuur in de vrije sector van sociale huurwoningen.
- we komen met nieuwe ideeën: alternatieven waar iedereen mee kan leven.
- we gaan, samen met andere groepen in de stad, zo veel mogelijk aandacht vragen voor dit probleem, op een effectieve, maar vooral ludieke, positieve manier. 
- Bewoners hebben in tegenstelling tot andere belangengroepen (horeca,B&B) weinig of geen organisatievorm. Dat moet veranderen.

Meer info:
www.stichtingkatrijn.nl