Mokum Kraakt strijdt tegen ‘gentrification of the mind’

Het is tweeduizendtweeëntwintig na Christus. De woningnood is nijpend: tal van buurten en inwoners vallen ten prooi aan gentrificatie, veryupping en commercialisering. Heel Mokum wordt geteisterd door het grootkapitaal. …Héél Mokum? Nee! Een kleine groep onverzettelijke ras-Amsterdammers biedt dapper weerstand aan deze overheersers.

Wellicht voelen krakende Amsterdammers zich anno 2022 soms een beetje zoals de inwoners van het Gallische dorpje in Asterix en Obelix. In plaats van Romeinen hebben deze Mokumers het echter aan de stok met een nog imminentere dreiging: een krijgsmacht van kapitalistische wanbeleidsmakers en huisjesmelkers. Actiegroep Mokum Kraakt bevindt zich aan de frontlinies van de strijd om de ziel van Amsterdam. Dit collectief bestaat uit betrokkenen van Hotel Mokum, Kinderen van Mokum en andere mensen uit de huidige kraakscene. Wat hen bindt is woede, politieke gedrevenheid, en de bereidwilligheid om te vechten voor een leefbare en eerlijke stad.

Symbool voor groeiende publieke onvrede en een radicale kentering in het maatschappelijk debat

De voormalige bezetting van een leegstaand budgethotel aan de Marnixstraat – omgedoopt tot Hotel Mokum – stond symbool voor groeiende publieke onvrede en een radicale kentering in het maatschappelijk debat. Ondanks dat de vroegtijdige ontruiming in afgelopen november als een klap in het gezicht kwam, betekende de val van Hotel Mokum allesbehalve het einde voor hun alsmaar groeiende beweging. Zo’n vier maanden later, op 10 maart, kraakte een mengeling van veertig zowel ervaren als onervaren krakers een leegstaande wasserette gelegen aan de Kinkerstraat nummer 304. De stad ‘kraakt’ in haar voegen, en Mokum Kraakt kraakt dus vastberaden door.

Van een hotel naar een wasserette: zonder meer een opmerkelijk soort verhuizing. Met licht, warm water en een werkend toilet is dit nieuwe pand in ieder geval al beter bewoonbaar dan het voormalige pand op de Marnixstraat. Het biedt ruimte aan maximaal zes mensen en is het nieuwe thuis van onder andere Puck en Charlie. Al drie maanden lang vertoeven zij hier, vooralsnog ongehinderd. Behalve als woonruimte zien zij hun verblijf in de Kinkerstraat in de tweede plaats als een politiek statement tegen de gentrificatie die het karakter en de leefbaarheid van ook de Kinkerbuurt steeds ingrijpender aantast. Wij mochten bij hen langskomen voor een kort gesprek onder het genot van een bakje paprikachips.

Twaalf jaar na de invoering van het algehele kraakverbod heeft Amsterdam te maken met de meest dramatische wooncrisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Desalniettemin zijn versoepelingen van de huidige wetgeving ver uit zicht. Bovendien wordt er mogelijk een nieuwe kraakwet doorgevoerd om kraken nog verder te criminaliseren. Via deze wet zouden rechtercommissarisen alle nieuwe kraakzaken binnen 72 uur moeten behandelen, met voorrang op alle andere lopende zaken. Onder andere de Raad van state, de raad voor rechtspraak, het OM, en zelfs de politie hebben een negatief stemadvies uitgebracht tegen deze wet. Charlie houdt zich zich zelf voornamelijk bezig met de legale inhoud: “De nieuwe kraakwet is onuitvoerbaar. Er is geen rechterlijke basis om krakers binnen drie dagen via de politierechter uit te zetten. Het zou goed kunnen dat deze wet op den duur wordt teruggedraaid, maar in de tussentijd zou er dan illegaal, en met geweld, worden ontruimd”.

Gentrificatie is ook een mentaal proces: dat zie je heel erg, zelfs bij potentiele bondgenoten

Over de redenen dat weinig linkse partijen het openlijk durven te hebben over de grootschalige leegstand en de noodzaak om deze te kraken, zegt Charlie het volgende: “Het is een beetje uit het collectieve bewustzijn weggeëbd. Gentrificatie is ook een mentaal proces: dat zie je heel erg, zelfs bij potentiele bondgenoten. Dat noem ik zelf ‘gentrification of the mind’,” aldus Charlie. “Door de leegstand te kraken brengen we mensen op de hoogte van de hoeveelheid lege panden terwijl er een wooncrisis is. Zo komt kraken weer terug op de politieke agenda, en brengen wij die discussie weer op gang”. De manier waarop kraakbewegingen mensen bereiken is sinds de jaren tachtig ook ontzettend veranderd. Puck: “We hebben nu bijvoorbeeld een TikTok account waarmee we gigantisch veel jongeren bereiken. De jongere generatie lijdt dan ook het meest onder de huidige wooncrisis”.

Puck legt uit dat mensen uit de buurt hen al snel lieten weten dat dit gebouw al meerdere jaren leeg had gestaan. “In Amsterdam staat er heel erg veel leeg waarbij sprake is van ‘leegstand-management’, in de vorm van anti-kraak of onder het voorwendsel van zogenaamde verbouwingen”. Ondanks hun pogingen om contact op te nemen met de eigenaren van deze voormalige wasserette is er van diens kant geen interesse of openheid getoond voor een gesprek. “Wij zijn aan de ene kant nieuwsgierig waarom we niks van hen horen, ook niet over de redenen en verwachte duur van de leegstand en of er eventueel afspraken mogelijk zijn. Aan de andere kant hebben we dat inmiddels eigenlijk ook wel kunnen loslaten”, aldus Charlie.

Verder laat Charlie weten dat de buurt hen positief heeft ontvangen. “Wat leuk was om te merken was dat de kraakhistorie hier eigenlijk weer een beetje tot leven kwam. Het hele blok hier tegenover is ooit gekraakt. Heel veel voormalige krakers kwamen hier langs met wilde verhalen over dat blok. We hebben ook buren die eerst nog niet eens wisten wat kraken was: inmiddels komen zij naar onze baravonden”. Mokum Kraakt neemt hun verantwoordelijkheid in de vorm van het leveren van een actieve bijdrage aan de buurt, haar bewoners, en de bredere kraakscene. “De krakers van hier hebben een lekkage waar het hele pand last van had opgelost. Twee van ons zijn naar de bovenbuurvrouw gegaan om de goot daar te ontstoppen. Krakers zijn ontzettend handig”. De Kinkerstraat wordt overigens ook flink op de schop genomen, met wegwerkzaamheden die nog tot minstens juli volgend jaar door zullen gaan. “Des te minder politiebusjes hier kunnen komen, des te beter”, grapt Puck.

Mokum Kraakt organiseert met regelmaat hun eigen evenementen, zowel in het huidige pand als bij andere locaties in de stad. Zo houden ze onder andere volkskeukens, baravonden, politieke cafés, fundraisers, en meer: “We hebben ook een kinderknutselavond gedaan”, aldus Puck. De laatste tijd zijn de evenementen in het pand zelf wat verdund omdat de focus meer is gaan liggen op verbouwing en het uitbreiden van de woonmogelijkheden. “Maar we zijn wel van plan dat snel weer op te pakken”, voegt Charlie toe.

Er is nog heel veel onduidelijk, maar Mokum Kraakt toont zich strijdvaardig. De deur van hun voormalige wasserette staat voorlopig in elk geval nog wagenwijd open: “Kom naar onze evenementen, check ons op Radar Squat, kom langs!”. Over de nabije toekomst willen ze nu nog niet te veel loslaten, máár: “We maken plannen. Ik zou zeggen, houd je ogen open…!”

Mokum Kraakt is te vinden en te volgen op al uw favoriete social media kanalen @mokumkraakt