Doorstroming atelierwoningen naar het afvoerputje

Heeft u ooit Turks Fruit gelezen? Dat boek is door Jan Wolkers geschreven in een van de atelierwoningen aan de Zomerdijkstraat. Audrey Hepburn kwam regelmatig naar de Zomerdijkstraat voor balletlessen bij Sonia Gaskell en verzetsheld Gerrit van de Veen, die zijn artistieke kwaliteiten gebruikte om joodse documenten te vervalsen woonde in de atelierwoningen tot hij moest onderduiken tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij en vele andere belangrijke cultuurmakers die een erfenis hebben achtergelaten in Amsterdam hebben in deze atelierwoningen gewoond.

Ook nu nog wonen er mensen die op nationaal en internationaal niveau actief zijn in de kunst en cultuur sector. Alleen zijn er tegenwoordig slechts 23 bewoners die een huurcontract voor onbepaalde tijd hebben. Mede dankzij deze stabiliteit hebben zij hun praktijk kunnen voortzetten en zodanig met hun werk en gedachtengoed aan de stad, Nederland en de wereld bijgedragen. Tijden zijn echter veranderd en de atelierwoningen van het eerste atelierwoningen pand in Nederland worden alleen nog met tijdelijke contracten verhuurd. Er zijn zelfs al twee woningen overgeheveld naar de vrije sector en daarna verkocht.

Een monumentaal gebouw zoals de Zomerdijkstraat zou niet alleen van buiten een monument moeten zijn, maar belangrijker nog, ook van de binnenkant. Het is tragisch dat een pand met zo’n rijke culturele geschiedenis door zowel de Gemeente Amsterdam als woningcorperatie de Key slechts wordt gezien als vierkante meters op dure grond.
Juist in tijden als deze is de ideologie van wonen en werken in gemeenschap een interessante om aandacht aan te besteden.

Het complex aan de Zomerdijkstraat behoort tot de zogenaamde ‘ijzeren voorraad’ van atelierwoningen in Amsterdam. Een voorraad die helemaal niet zo definitief is als hij klinkt want deze voorraad is slechts een fictief getal op papier. Flexibel, niet adres gebonden en bovendien niet inzichtelijk voor belangenbehartigers.

Samen met huurdersvereniging Arcade, hebben wij, 9 huurders van atelierwoningen, een procedure lopen tegen woningcorporatie De Key en de Gemeente Amsterdam. Wij horen tot de eerste generatie huurders in Amsterdam met een atelierwoning op basis van een tijdelijk jongerencontract. Destijds, zijn we met een beroepsmatige kunstenaarstoptoets door de Gemeente voorgedragen als kandidaat voor onze atelierwoningen, volgens het Gemeentelijk beleid dat wij 2 x 5 jaar in de atelierwoning zouden mogen blijven. Na vijf jaar zouden we een hertoetsing krijgen waarna bij positieve uitkomst het contract weer vijf jaar zou worden verlengd.

De Gemeente is al langere tijd op de hoogte van de schrijnende kwestie dat huurders van atelierwoningen het recht op verlenging wordt geweigerd. Het Gemeentelijk beleid wordt niet nageleefd door de corporaties en de leeftijdsdiscriminatie door het gebruik van de jongerencontracten voor kunstenaars tot 28 jaar heeft nadelige effecten voor de leefbaarheid van de stad voor kunstenaars.

De rechter heeft op 15 april geoordeeld dat slechts twee van de 9 huurders recht op twee jaar verlening hebben, terug gerekend vanaf het moment van het tekenen van het contract. Dit is voor de twee huurders die nog even mogen blijven oktober 2023. De eerste kunstenaars die door dit besluit op straat komen te staan zitten in juni en augustus al zonder dak boven het hoofd.

Het grootste argument van de tegenpartij is dat van doorstroming. Er is niet genoeg doorstroming in de huizenmarkt. Dit klopt in het geval van de Zomerdijkstraat niet. Zonder het toedoen van jongerencontracten is in de afgelopen 7 jaar 25% van de atelierwoningen vrij gekomen. Dit kan worden bevestigd door de bewonerscommissie die het verloop van bewoners heeft bijgehouden. In de rechtszaal werd het idee geschetst alsof jongerencontracten de enige oplossing zijn voor doorstroming, maar dat is een argument dat veel te makkelijk wordt gebruikt voor het toepassen van korte contracten. Korte contracten die doelbewust bewoners precies niet die rechten verlenen waar zo naar wordt verlangd. Een plek om je te ontwikkelen, ontplooien en te wortelen zonder de onzekerheid over waar je straks weer heen moet.