Grafische Werkplaats Amsterdam

De stichting GWA is opgericht in 2004, toen Wiek Molin en Martin Veltman - zelf ooit opgeleid als handzetter en inmiddels werkzaam als drukker/kunstenaar en docent - steeds meer drukpersen en lettermateriaal zagen verdwijnen. Drukkerijen stopten, kunstenaars die te oud werden om de machines te bedienen, maar ook academies die dachten dat met de komst van de computer drukpersen overbodig zouden worden. Ze zochten een locatie om alles kwijt te kunnen, en vonden deze kleine garage achter de voormalige Utermohlen verband fabriek. 

Vanaf het begin hebben ze gezegd: GWA wordt geen museum. Alles moet draaien, de kennis moet worden overgedragen en het erfgoed behouden. En nu, bijna 15 jaar later, blijkt dat een visionaire gedachte. GWA biedt sindsdien aan de lopende band workshops en cursussen op het gebied van letterzetten, drukken, boekbinden, lino, houtsnede en droge naald. Aan iedereen die het weten wil. Schoolkinderen, studenten van kunstacademies, grafisch ontwerpers, amateurs en professionals. Drukkers met nostalgie naar het oude, maar vooral jongeren die behoefte hebben aan het ambacht als tegenhanger voor digitale eenheidsworst. Step away from the computer!

De bezetting van de stichting bestaat uit beheerders van de werkplaats, docenten en vrijwilligers. Twee jaar geleden, in 2016, is de ‘oervader’ van GWA, Wiek, overleden. Veel te vroeg en nog lang niet klaar. Ineens werd ons credo, dat de kennis uitsterft als we er niets tegen doen, wrede werkelijkheid. Maar GWA draait door, dankzij de solide basis die gelegd is, en vooral dankzij de inzet van zoveel liefhebbers. Onlangs veranderden we onze naam van Grafisch Werkcentrum Amsterdam in [typo] Grafische Werkplaats Amsterdam. Om de werkplaatsfunctie te benadrukken, en omdat we meer nadruk wilden leggen op onze zetterij met houten en loden letters.

Het bijzondere aan de grafische druktechnieken is, als je het mij vraagt, het contact dat je hebt met het materiaal. Het werken met deze technieken noopt tot stap voor stap werken, en de beperking ervan dwingt tot het maken van creatieve beslissingen. Een fout draai je niet met een eenvoudig Appeltje-Z terug, en vaak blijkt diezelfde fout juist de opmaat voor een beter idee. Alles is na te maken, tegenwoordig, maar het proces zelf is niet en nooit vervangbaar. 

Naast cursussen staan ook bijzondere projecten op het programma: onder de noemer Grafische Expedities gaan we de samenwerking aan met andere disciplines. Zo hadden we onder meer Poëzie & Inkt, met dichters tussen de persen, Theater & Inkt, waarbij theatermakers hun eigen omslag voor een nieuwe tekst ontwierpen en drukten, Film & Inkt (filmposter ism Kriterion), Vinyl & Inkt met de Amsterdamse band Bolster die zijn eigen LPhoes drukte. En vorig jaar bracht 3D&Inkt ons prachtige nieuwe houten letters, zoals de Typewood en een totaal nieuwe Arabische houten letter, de Kanat. 

Onze slogan is Step Away From the Computer. Het is ook de naam van de bedrijfsworkshops die we organiseren. Een dag weg van de computer, voor groepen tot 25 man. Er wordt gebruik van gemaakt door reclamebureaus, communicatieprofessionals, maar ook door een groep tandartsen of een familie waarvan opa vroeger een drukkerij had. Voor GWA is het de ideale manier om binnen onze missie (het vertellen van het verhaal van de boekdrukkunst) een beetje geld te verdienen. Alles gaat weer terug in de werkplaats, GWA is een non-profit instelling met voorlopig nog een beetje subsidie van de stad.

De Grafische Werkplaats Amsterdam heeft, hoewel de oprichters allemaal uit de Communistische hoek komen, geen politieke missie, maar houdt zijn ogen niet gesloten voor maatschappelijke veranderingen. Met de poster Wees Lief voor de Stad geven we dan ook vooral een boodschap af aan de mensen die het verschil kunnen maken. Project-ontwikkelaars, huizenbezitters, mensen met invloed: denk twee keer na waar je je geld aan uitgeeft. Zorg dat de stad leefbaar blijft, en verloochen je belangrijkste kracht niet. Die van de rafelrand, de creatievelingen die steeds weer het risico nemen (denk aan de kunststad van NDSM) en daarmee de basis leggen voor de commerciele creatieve industrie (zie wat er nu gebeurt op NDSM).

Wij maken geen werk in opdracht, in die zin dat we geen opdrachten op afstand aannemen. We vragen altijd van de opdrachtgever om in de werkplaats te komen, om te zien hoe het proces in zijn werk gaat. Waar je kan helpen, help je mee: ook al drukken wij het uiteindelijke produkt, zo hebben we toch weer aan de missie voldaan. We bemoeien ons niet met de inhoud, maar zien wel dat deze manier van werken vooral mensen aantrekt met aandacht voor ambacht, voor schoonheid en voor duurzaamheid.

De veranderingen in de stad beginnen we ook aan den lijve te ondervinden. Dit jaar opende op ‘ons’ terreintje, een achteraf plekje aan het eind van de Molukkenstraat dat ooit het eind van de wereld leek, een grote Albert Heijn. De bestaande bedrijfjes, waaronder de legendarische muziekstudio waar bandjes repeteren, bleven daarbij ongemoeid. Tot nu toe levert het voor ons vooral veel meer zichtbaarheid op, maar het is natuurlijk de vraag in hoeverre in de toekomst nog ruimte blijft voor non-profit organisaties in de stad. We sell the city, oh yes. Maar GWA drukt pamfletten waar nodig, en ook geld als het op is. En het contact met Appie is hartstikke goed. Wij drukken met passie. Ook je bonuspassie.

Onze toekomstdroom is om een grafisch werkend museum te realiseren. Ambacht, educatie, erfgoed: het model van het Textielmuseum in Tilburg, waar expositieruimte, werkplaats en museale functie samenkomen is voor ons een voorbeeld. Wie weet kunnen we samenwerken met andere ambachtelijke pioniers. We hebben de kennis, de materialen en de tijdgeest mee. Nu nog een pand en een investeerder met het hart op de juiste plaats. 

More info >>>