VrijCoop - collectief kopen en samen huren
# Vastgoed vrijkopen
In de strijd tegen gentrificatie van de stad en de financialisering van de woningmarkt is er een noodzaak om alternatieven te bedenken die tegengas bieden, alternatieven voor het marktdenken en alternatieven die betaalbaar wonen en werken mogelijk maken.
In 2015 zijn een aantal projecten bij elkaar gekomen om een Nederlandse variant, VrijCoop, van het Duitse Mietshäuser Syndikat (MHS) op te richten. Het MHS is begin jaren 1990 begonnen vanuit de kraakscene in Freiburg met een model waarin niet alleen kraakpanden gelegaliseerd konden worden, maar er ook een zekerheid voor de toekomst is dat het vastgoed niet op een later moment - als de idealen niet meer zo sterk leven bij de groep die dan gebruik maakt van het vastgoed - toch weer wordt terugverkocht aan de markt. En het model maakt het ook mogelijk dat er met de financiële ruimte die vrijkomt na verloop van tijd nieuwe projecten geholpen kunnen worden.
Vanuit Amsterdam zijn hier vanaf het begin De Groene Gemeenschap en Bajesdorp betrokken, samen met nog andere groepen elders in Nederland: Meer dan Wonen (Utrecht), Stad in de Maak (Rotterdam), Immermoed en Ecodorp Boekel. Deze laatste groep is inmiddels het eerste project dat echt van start is gegaan als VrijCoop-project, inmiddels grond heeft aangekocht en binnenkort begint met de bouw van 30 ecologische woningen. Zeer waarschijnlijk is Bajesdorp 2.0 het volgende project dat gerealiseerd gaat worden.
# Autonoom en solidair
In het model van VrijCoop staat elk project op zichzelf, maar know-how, geld en idealisme wordt gedeeld tussen oude en nieuwe projecten. VrijCoop is de tegenstem voor verkoop van vastgoed terug aan de markt.
Per plek (een gebouw, of een groep woningen/werkruimtes) is het de groep die daar gaat wonen en/of werken zelf verantwoordelijk voor de realisatie van het project. De groep maakt zelf beslissingen over het beheer, wie er bijkomt, het hele reilen en zeilen binnen de eigen groep en wat betreft het vastgoed. Maar hierbij kan wel gebouwd worden op de ervaring die eerder met andere projecten is opgedaan en in de loop der tijd kunnen de oudere projecten ook financieel bijdragen aan de nieuwere projecten. Kortom, zowel de autonomie als de solidariteit tussen projecten wordt gewaarborgd.
De projecten worden deels gefinancierd door middel van crowdlending: de projecten geven obligaties uit, waarover een bescheiden rentepercentage wordt vergoed. Door deze vorm van financieren kan een ieder die zich betrokken voelt bij het project meedoen. Er is een scheiding van kapitaalinbreng en woonrecht: investeren houdt niet automatisch in dat je in het project mag wonen/werken; wie er huurt wordt bepaald door de groep bewoners/gebruikers die al lid is.
# In Amsterdam
In Amsterdam zijn er twee groepen bezig met het opzetten van een project. De Groene Gemeenschap (op IJburg) is al enige tijd bezig om de mogelijkheid te onderzoeken om haar zes sociale huurwoningen en gemeenschappelijke ruimtes over te nemen van hun verhuurder Rochdale als wooncoöperatie. Bajesdorp is al een aantal jaar bezig om een toekomstplan te verwezenlijken: er zal een nieuw gebouw worden gebouwd op de plek van de directeursvilla (de huidige Muiterij), waarin woonruimte en creatieve werkplekken zullen komen voor circa 25 mensen. Als alles goed gaat zal hiervoor de crowdlendingactie in het najaar beginnen.
# Meedoen
VrijCoop als vereniging draait op vrijwilligers die zich inzetten om dit allemaal te realiseren. Over de afgelopen jaren hebben we al een hoop werk verzet en allerlei juridische, fiscale en financiële aspecten uitgezocht. Met de projecten die inmiddels bezig zijn doen we nu ervaring op in de praktijk.
We staan altijd open voor nieuwe of oude projecten die zich aan willen sluiten en wisselen graag ideeën en ervaring uit met andere clubs. Zo organiseren we samen met AACE in december van dit jaar een bijeenkomst om ervaringen uit te wisselen met andere clubs die met soortgelijke initiatieven bezig zijn.
Meer weten:
VrijCoop: www.vrijcoop.org
Film over het MHS: www.das-ist-unser-haus.de
De Groene Gemeenschap: www.degroenegemeenschap.org
Bajesdorp: www.bajesdorp.nl
Illustration: still from film ‘Das ist unser haus’